کتراک ماده‌ای منبسط شونده و غیرانفجاری است که به‌ویژه برای شکستن سنگ‌ها و بتن‌های سخت کاربرد دارد. به دلیل فشار بالایی که این ماده پس از جذب آب ایجاد می‌کند، به‌طور مؤثری ساختارهای سخت را بدون نیاز به انفجار تخریب می‌کند. کتراک معمولاً در پروژه‌های عمرانی، ساختمانی و معدنی که تخریب ایمن و بدون صدا یا لرزش نیاز است، استفاده می‌شود. از کتراک در مناطقی که استفاده از مواد منفجره غیرممکن یا خطرناک است، مانند نزدیکی ساختمان‌ها، حفاری‌های شهری، و پروژه‌های حساس بهره می‌برند.
ویژگی‌ها و نحوه استفاده از کتراک
کتراک معمولاً به شکل پودر است و برای استفاده باید با آب ترکیب شود تا به شکل خمیر درآید. این مخلوط در سوراخ‌های حفر شده در سطح سنگ یا بتن قرار می‌گیرد و پس از چند ساعت تا چند روز (بسته به نوع ماده و شرایط محیطی) به فشار کافی برای ترک دادن و شکستن ساختار می‌رسد. یکی از ویژگی‌های بارز کتراک این است که هیچ‌گونه انفجار، لرزش یا صدای شدیدی ایجاد نمی‌کند؛ به همین دلیل، تخریب به شکل کاملاً ایمن و بی‌خطر انجام می‌شود.
موارد استفاده کتراک
پروژه‌های عمرانی و ساختمانی: در ساخت‌وسازهایی که نیاز به تخریب پایه‌های بتنی یا سنگی دارند، کتراک به دلیل ایمنی و سهولت استفاده بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد.
معادن و استخراج سنگ: کتراک در معادن و پروژه‌های استخراج سنگ به‌ویژه برای تخریب سنگ‌های سخت و عظیم استفاده می‌شود. این ماده جایگزینی مناسب برای مواد منفجره در شرایط حساس است، زیرا هیچ خطر انفجار یا لرزش ایجاد نمی‌کند.
حفاری تونل و سدسازی: در پروژه‌های تونل‌سازی و سدسازی که سنگ‌های بسیار سخت در مسیر کار قرار دارند، کتراک به‌عنوان راه‌حل مناسبی برای شکستن و خرد کردن سنگ‌ها به کار می‌رود.
بازسازی و مرمت آثار تاریخی: کتراک در برخی از پروژه‌های مرمت نیز کاربرد دارد؛ به‌ویژه زمانی که نیاز به جداسازی و تخریب بخش‌های سنگی یا بتنی باشد، بدون اینکه به ساختارهای مجاور آسیب برسد.
مزایای استفاده از کتراک
استفاده از کتراک نسبت به مواد انفجاری دارای مزایای بسیاری است. اول، این ماده به دلیل غیرانفجاری بودن خطرات احتمالی ناشی از انفجار را ندارد. همچنین کتراک سر و صدای کمتری ایجاد می‌کند و به محیط زیست آسیبی نمی‌زند. کتراک برای محیط‌های شهری و پروژه‌هایی که نزدیک ساختمان‌های حساس قرار دارند، ایده‌آل است. علاوه بر این، این ماده نیازی به مجوزهای سختگیرانه برای حمل و نقل ندارد و برای افراد با تخصص محدود نیز قابل استفاده است.
ایمنی در استفاده از کتراک
هرچند کتراک ماده‌ای ایمن محسوب می‌شود، اما استفاده از آن همچنان به رعایت برخی اصول ایمنی نیاز دارد. استفاده‌کنندگان باید از دستکش و عینک محافظ استفاده کنند تا از تماس مستقیم با پوست و چشم جلوگیری شود. همچنین باید در فضای باز یا مکان‌هایی با تهویه مناسب استفاده شود تا از استنشاق بخارات شیمیایی جلوگیری شود.
مراحل استفاده از کتراک
حفر سوراخ: ابتدا در سطح سنگ یا بتن سوراخ‌هایی با عمق و فاصله مناسب ایجاد کنید.
ترکیب کتراک با آب: پودر کتراک با مقدار معینی آب مخلوط می‌شود تا به خمیری یکنواخت تبدیل شود.
ریختن کتراک در سوراخ‌ها: خمیر آماده شده را داخل سوراخ‌های حفر شده بریزید و به‌طور کامل پر کنید.
انتظار برای تخریب: پس از چند ساعت تا چند روز، کتراک فشار لازم را ایجاد کرده و باعث ترک و شکستن سنگ می‌شود.
نتیجه‌گیری
کتراک به عنوان یک ماده تخریبی ایمن و غیرانفجاری، در بسیاری از پروژه‌های تخریب سنگ و بتن کاربرد دارد و گزینه‌ای مناسب و ایمن برای تخریب در شرایط حساس و پروژه‌های شهری محسوب می‌شود.
